Een gewaagde titel. Je denkt misschien: “Ik zit niet in een bubbel. Ik weet wat goed en fout is. Wat waar is en niet waar.” Gek genoeg denkt iedereen dat. Het kan toch niet zo zijn dat iedereen gelijk heeft? Of is dat juist altijd wél het geval?
Vanuit een antropologisch oogpunt
Observeren is een geheime hobby van mij. Gewoon, naar iets kijken. Het is al bijna 8 jaar geleden dat ik afstudeerde als cultureel antropoloog en daardoor ben ik zelfs opgeleid om te observeren. De studie liet mij zien dat er zoveel manieren zijn om ergens naar te kijken, iets te doen of te denken. Mijn masterscriptie richtte zich op de verschillende discourses rondom ontwikkelingssamenwerking. Er zijn veel ontwikkelingsorganisaties, maar ze werken niet allemaal hetzelfde. De ene organisatie richt zich op de basisbehoeften vervullen (schoon water, eten, sanitair), de ander gelooft in een rol voor het bedrijfsleven, weer een ander richt zich op het empoweren van vrouwen en zo zijn er nog meer manieren om te kijken naar ontwikkelingssamenwerking.
Hebben alle organisaties minus eentje het fout? Of zijn er simpelweg meerdere manieren om naar een situatie te kijken? In het dagelijks leven zie ik het continu gebeuren. Vroeger had je de verzuiling, waardoor je wist welke krant je hoorde te lezen, naar welke school je ging of welke sport je beoefende. Jouw manier van leven en kijken was bepaald. Nu hebben we de wereld binnen handbereik en kunnen we alles lezen, zien en horen over welk onderwerp dan ook.
Maar is dat wel zo?
De creatie van een bubbel
Het concept van een ‘bubbel’ werd mij steeds duidelijker in de jaren dat Donald Trump het opperhoofd was van de Verenigde Staten. Journalisten proberen zo objectief mogelijk te zijn (tenminste, dat hoop ik). Toch stonden onze Nederlandse nieuwssites indirect vol met afschuw in relatie tot alles wat president Trump deed. Om mij heen hoorde ik hetzelfde. Hoe kon het zijn dat een land ervoor kiest om zo iemand aan het roer te zetten? Wat bezielt die man? Is hij wel een mens? De verontwaardiging was groot en de mogelijkheid dat hij zelfs herkozen zou worden, deed veel mensen versteld staan. Herkenbaar?
Welkom in jouw bubbel.
Een Nederlandse journalist in Amerika toog bij de vorige verkiezingen naar een Republikeinse bubbel. En ja, daar was het echt zo: ze gingen voor Trump en goed ook. De laatste film van Borat liet hetzelfde zien. Je kan er anders over denken, maar andersom denkt een Republikein waarschijnlijk ook het een en ander van andersdenkenden. Geloven dat de wetenschappers wel weten wat ze zeggen over het klimaat of corona? Waarom zou je?
(Jaaa…. Ik voel de verdediging opborrelen over waarom je dat zou doen. Dat heb ik zelf ook.)
De grens van je bubbel over
Het lastige is: volgens mij is het helemaal niet mogelijk om bubbelloos te bestaan. Wat eigenlijk vooral betekent dat je altijd oog mag hebben voor de mogelijkheid dat de situatie niet is zoals jij denkt. Hoe bizar dat ook mag lijken.
Laatst las ik ergens dat je het gemiddelde bent van de 5 mensen die het dichtste bij jou staan. Dat vind ik een mooie. Om maar een voorbeeld te noemen: toen ik 4 jaar geleden steeds vaker veganistisch begon te eten, stond mijn omgeving daar toch een beetje moeilijk bij te kijken. Nu ken ik meerdere vegans en is veganisme “normaal”. Ik heb mijn bubbel verplaatst en word voor mijn eten meer omringd door (deeltijd-)veganisten. Mijn sociale media beweegt mee: ik volg accounts van vegan restaurants, (online) winkels en veganisten. In mijn veganistische bubbel lijkt iedereen veganist en bestaat het eten van vlees niet. Ik herinner mij een dag dat ik over de lokale markt liep om groente en fruit te kopen en een kraam zag waar vlees verkocht werd. “Oh ja,” dacht ik, “dat is ook zo: mensen eten vlees.” Het was mij volledig vreemd geworden. Dat ik het merendeel van mijn leven wel vlees heb gegeten, was blijkbaar ook helemaal uit beeld in mijn hoofd. Daar zit ik dan in mijn bubbel.
Bubbels en polarisatie
Iedereen denkt dat ze het bij het juiste eind hebben. Immers: de mensen om hen heen bevestigen het. De nieuwsbronnen die zij lezen bevestigen het. De sociale media bevestigen het. Of het nu gaat om welke voetbalclub het beste is, welke keuzes beter zijn tegen klimaatverandering (mits je daar in gelooft), wat er moet gebeuren tegen een rondwarend virus (mits je daar in gelooft), welk dieet je het beste aan kan hangen of welke woonplaats het beste is. Jouw bubbel bepaalt jouw beeld.
Dat is overigens helemaal niet erg. Zoals gezegd: ik denk niet dat het anders kan dan dat je in een bubbel zit. Helaas betekent het tegenwoordig te vaak dat anderen in hun bubbel ongelijk hebben en dom zouden zijn. We worden steeds feller in discussies (of meer ‘woordenwisselingen’) en doordat we zien dat anderen fel zijn, worden wij ook fel. Alles om ons gelijk te behalen. Misschien worden we er bang voor dat het wel eens anders kan zijn? Als wat jij gelooft niet waar is, wat is dan nog wel waar? Bestaat er überhaupt “waarheid”?
Wegkruipen in een bubbel
Hoe feller de wereld wordt, hoe meer ik in een eigen bubbel trek. Het is niet dat ik geen oog heb voor de problemen waar we dagelijks wereldwijd mee te maken hebben, ik heb alleen steeds minder de wil om positief te blijven in een almaar negatief lijkende wereld. In mijn bubbel wil ik dankbaarheid hebben voor wat er wel is in mijn leven. Voor het dak boven mijn hoofd, voor de lieve mensen om mij heen en dat de koelkast gevuld is met gezond eten. Misschien ben ik af en toe te onwetend en zou ik mij in meer mogen verdiepen dan ik nu doe. Ik weet alleen niet wat dat oplevert.
In plaats daarvan vertrouw ik op onzichtbare krachten, op institutionalisme en dat wat mijn hart mij vertelt. Ik weet dat ik het nooit altijd eens ga zijn met wat er in de wereld gebeurt. Als er een schip dwars ligt in een kanaal denk ik: “Moet alles dan van zo ver weg komen? Kan dat niet anders?” Terwijl een ondernemer zijn hoofd boven water houdt doordát alles van zo ver weg kan komen.
Als we het nooit goed kunnen doen, kunnen we het ook niet fout doen. Leef met liefde, leef met plezier. Leef met dankbaarheid en wie weet wat het je brengt. In jouw bubbel.
